Wyobraź sobie świat w którym każdy, bez względu na to czy korzysta ze wszystkich zmysłów, porusza się samodzielnie, jest młody czy dojrzały - ma pełny dostęp do przestrzeni publicznej, edukacji, wydarzeń kulturalnych, rynku pracy czy usług medycznych. Wyobraź sobie sklepy, w których osoba poruszająca się na wózku bez trudu dokona zakupów. Koncert, w którym weźmie udział osoba Głucha. Piknik sąsiedzki, na którym z przyjaciółmi będzie bawić się osoba niewidoma.

Wyobraź sobie świat, w którym będzie miejsce dla nas wszystkich. Potrafisz?

My spróbowaliśmy! W 2019 roku w Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej w Krakowie w partnerstwie z Fundacją Instytut Rozwoju Regionalnego uruchomiliśmy projekt „Inkubator Dostępności”. Podejmując współpracę z aktywnymi, pomysłowymi i wrażliwymi społecznie podmiotami, firmami i osobami prywatnymi z terenu całej Polski, poszukiwaliśmy nowych rozwiązań na zwiększenie dostępności do przestrzeni publicznej, usług, edukacji dla osób z niepełnosprawnościami i osób starszych o ograniczonej mobilności i percepcji.

Jak działaliśmy?

Nasze działania i proces inkubacji zaprojektowaliśmy w 4 kolejnych etapach, które realizowaliśmy od 2019 roku do 2022.

Jako pierwszą uruchomiliśmy Wytwórnię, w której „wytwarzaliśmy” pomysły na innowacje i docieraliśmy do innowatorów. Na tym etapie zrealizowaliśmy 3 całodzienne maratony innowacji Design Thinking (w Krakowie, Warszawie, Gdańsku) i szereg indywidualnych i grupowych konsultacji. Owocem Wytwórni było 138 wniosków o grant na test nowatorskich pomysłów.

Drugi etap to Montażownia, w ramach której ze złożonych 138 wniosków wybraliśmy wraz z powołaną Radą Innowacji Społecznych 45 pomysłów, które otrzymały dofinasowanie i rozpoczęły swoją przygodę z testem. Był to czas wielu wyzwań i układania pomysłu na innowację tak aby możliwe było jak najlepsze przetestowanie pomysłów – wszak sprawdzać swój pomysł w ogniu doświadczeń nie jest łatwo!

W kolejnym kroku testowane pomysły były poddawane konsultacjom społecznym oraz  procesowi ewaluacji. Etap Pracowni, bo tak nazywały się realizowane działania miał na celu konsultacje podczas „Salonów Innowacji” z szerokim gronem odbiorców by uzyskać jak największą liczbę informacji zwrotnych, pomysłów na ulepszenie rozwiązań czy wskazanie ich słabych stron, które na etapie testowania mogłyby zostać zmodyfikowane. To także działania badawcze i ewaluacyjne, które odpowiadały na pytania czy innowacje są odpowiednią interwencją do wskazanych problemów i czy skuteczne i efektywne.

Wnioski i efekty z przeprowadzonych testów pozwoliły w efekcie wybrać 9 pomysłów, które przeszły do ostatniego, zaprojektowanego etapu, jakim była Rozgłośnia. W jej ramach zespół Inkubatora przemierzył Polskę wzdłuż i wszerz by upowszechniać rozwiązania, których test wykazał największą efektywność. To wszystko po to, by włączyć je do powszechnej praktyki i by świat, który wyobraziliśmy sobie wspólnie na początku tekstu mógł zaistnieć naprawdę! 

Jakie innowacje okazały się najlepsze ?

Rada Innowacji Społecznych wybrała do upowszechniania 9 innowacji:

• Wykorzystanie druku 3 D w tworzeniu zabawek dla dzieci niewidomych

Zabawka edukacyjna w formie puzzli 3D, w których każdy element układanki posiada nadrukowaną literę w polskim alfabecie Braille'a odpowiadającą literom słowa, które puzzle przedstawiają swoim kształtem. Po połączeniu wszystkich elementów powstaje przedmiot, który kształtem odwzorowuje słowo, np. kot lub mysz.

• Strażnik

Aplikacja wykrywająca dźwiękowe komunikaty ostrzegawcze i przekazująca je za pośrednictwem opaski typu „smart band” osobom Głuchym podczas np. snu gdy użytkownik nie korzysta z narzędzi wspomagających słuch.

• Gra o zdrowie

Terapeutyczna gra planszowa w której gracz wciela się w różne postaci z obszaru rynku pracy (np. pracownik, pracodawca, kandydat do pracy). Gra porusza aspekty zwiane z sytuacjami społecznymi w miejscu pracy, kwestiami prawnymi, finansowymi, urzędowymi i jest wsparciem dla osób po kryzysie zdrowia psychicznego.

• Wibraap

Kamizelka oraz aplikacja przetwarzające dźwięki w wibracje odczuwalne przez ciało osoby niesłyszącej, służące do wzmocnienia poza-słuchowego odczuwania muzyki.

• Himalaje autyzmu

Model pracy określający ścieżkę postępowania wobec pacjenta neuroatypowego, która przygotowuje go do wizyty, wspiera jego komunikację z personelem oraz niweluje bodźce powodujące trudne zachowania, co umożliwia diagnostykę i prowadzenie leczenia.

• Hop-hop mobilny plac zabaw

Scenariusze ćwiczeń i komplet meblozabawek, wspomagające domową rehabilitację dzieci w obszarze motoryki. Założeniem pomysłu jest terapia przez zabawę oraz wspomaganie prawidłowego rozwoju psychoruchowego w warunkach domowych, gabinetach terapeutycznych i przedszkolach.

• Wsparcie imprez masowych dla osób z niepełnosprawnością wzroku

Mobilne maty naprowadzające, tworzące drogi bezpiecznego poruszania się w przestrzeni imprez masowych dla osób z niepełnosprawnością wzroku oraz podręcznik instruktażowy dedykowany organizatorom imprez masowych.

• Zakupy na jednym wózki z dzieckiem z niepełnosprawnością ruchu – LEKABEL

Nakładka na wózek zakupowy stabilizująca pozycję dziecka z niepełnosprawnością ruchową, Ułatwia zakupy w sklepach wielkopowierzchniowych, zapewnia dziecku uczestnictwo w pełniejszym życiu rodzinnym, a opiekunom zwiększą wygodę i mobilność w trakcie robienia zakupów.

• Paszport pacjenta z chorobą rzadką

System informatyczny, który umożliwia zapis najważniejszych danych pacjenta na nośniku elektronicznym, tzw. paszporcie pacjenta. Dane dotyczą informacji na temat choroby, leków, lekarzy pacjenta z chorobą rzadką.

Co nas wyróżniało?

Idea inkubowania innowacji społecznych w Regionalnym Ośrodku Polityki Społecznej w Krakowie powstała już w 2016 r. z potrzeby szukania nowej jakości dla działań samorządu w obszarze wsparcia swoich mieszkańców, szczególnie tych niesamodzielnych. Inkubatory powstały z myślą o wykorzystaniu innowacyjnych, a co ważniejsze, oddolnych rozwiązań mających zaspokoić potrzeby społeczne z obszaru usług opiekuńczych, zwiększania dostępności, wsparcia procesu włączenia społecznego.

Już na samym początku założyliśmy, że naszym celem będzie stworzenie przestrzeni, w której eksperci życiowi, którzy wiedzą jak najlepiej odpowiedzieć na potrzeby społeczne, dzięki naszemu wsparciu będą mogli zrealizować swoje pomysły zasilając w ten sposób zasoby administracji publicznej.

Ideę inkubacji oparliśmy na mechanizmie regrantingu. Przyjęta przez nas rola od samego początku wykraczała jednak poza zwykłą rolę płatnika środków finansowych. Granty, które przyznawaliśmy mogły mieć wartość do 100 tys. zł, jednak jak się okazało z badania opinii naszych innowatorów, kluczowe było merytoryczne, organizacyjnie i emocjonalne wsparcie na ścieżce testowania nowatorskich pomysłów.

Od początku też założeniem było finansowanie nie tylko pomysłów z gwarancją na sukces – chętnie wspieraliśmy debiutujących innowatorów. Każdy test innowacji, także ten, który kończył się niepowodzeniem był cenną wiedzą i wartościowym doświadczeniem, które składały się na tworzenie racjonalnej polityki opartej na dowodach.

Od początku budowaliśmy sprzyjające otoczenie dla innowacji społecznych, łącząc środowisko biznesowe, środowisko akademickie, administrację publiczną, specjalistów różnych dziedzin szczegółowych, organizacje pozarządowe, spółdzielnie socjalne i inne podmioty ekonomii społecznej, mieszkańców regionu.

Dziś, po trzech latach współpracy, dziękujemy wszystkim Innowatorom i Innowatorkom Społecznym, partnerom, uczestnikom spotkań za poświęcony czas, energię, niespożyte pokłady empatii i kreatywności. Życzymy dalszych sukcesów na drodze do tworzenia świata dostępnego dla nas wszystkich.