Kryteria ewaluacyjne wskazują na wartości i aspekty, pod kątem których szacujemy wartość przedmiotu ewaluacji. To samo przedsięwzięcie może zostać ocenione w różny sposób, w zależności od tego, które kryteria weźmiemy pod uwagę. Na przykład rezultaty projektu mogą być dostosowane do potrzeb jego odbiorców, ale nietrwałe (brak kontynuacji działań powoduje zanik osiągniętych efektów); może zdarzyć się też tak, że zostaną osiągnięte założone rezultaty, które jednak okażą się mało użyteczne dla beneficjentów.
Do najczęściej stosowanych kryteriów należą:
Do innych kryteriów, które można wykorzystać w ewaluacji systemu pomocy społecznej należą: jakość udzielanego wsparcia, jego sprawiedliwość (właściwy podział), komplementarność z innymi przedsięwzięciami (np. realizowanymi przez urząd pracy), satysfakcja odbiorców wsparcia, jego zgodność z pewnym standardem, spójność pomiędzy podejmowanymi działaniami i potrzebami odbiorców, a także zaplanowanymi rezultatami.
Bardzo ważne jest każdorazowe zdefiniowanie kryteriów ewaluacyjnych, ponieważ mogą one być rozumiane w różny sposób.
Kryteria ewaluacyjne odnoszą się do poszczególnych rodzajów ewaluacji. Niektóre z nich można zbadać na etapie wstępnym, inne po rozpoczęciu działań lub dopiero po ich zakończeniu. W trakcie ewaluacji ex-ante możemy określić dostosowanie zaplanowanych działań do potrzeb ich odbiorców, a także analizować czy założony budżet projektu jest wystarczający. Podczas ewaluacji okresowej możemy dodatkowo wskazać w jakim stopniu osiągnięto zamierzone (na danym etapie programu) cele i rezultaty oraz zasygnalizować ewentualne zagrożenie dla ich realizacji. W ramach ewaluacji ex-post można ponadto badać przydatność oferowanego wsparcia, wpływ podjętych działań na otoczenie beneficjentów oraz utrzymywanie się w czasie uzyskanych efektów.
Z celami, kryteriami oraz rodzajami ewaluacji są ściśle powiązane pytania ewaluacyjne (badawcze), wokół których koncentruje się cały proces badawczy. Odpowiedzi na te pytania ma nam dostarczyć badanie ewaluacyjne. Jednemu kryterium można przyporządkować więcej niż jedno pytanie. Możliwe jest też sformułowanie pytania badawczego, którego nie da się przypisać do żadnego kryterium (sytuacja przeciwna prowadzi do jego pominięcia).
Należy pamiętać o tym, że:
- pytania badawcze formułujemy w sposób otwarty (taki, by nie odpowiadać na nie jednym słowem),
- ograniczamy liczbę pytań badawczych (najlepiej do kilku lub kilkunastu) – powinny one być użyteczne i umożliwiać udzielenie wyczerpujących odpowiedzi),
- pytania badawcze ewaluatorzy zadają samym sobie, a nie respondentom (podczas konstruowania narzędzi, służących gromadzeniu informacji, dzięki którym odpowiemy na pytania ewaluacyjne, przekładamy je na bardziej szczegółowe pytania, które zadajemy osobom badanym w zrozumiały dla nich sposób).
